Asansörlerde Kaliteyi Sağlamak Prof. Dr. İrfan Yükler
- Asansörler günümüz yaşantısında insan hayatına sağladığı kolaylık nedeniyle vazgeçilmez ve inşaat sektörünün büyümesi nedeniyle de kullanımı artmakta olan bir ulaşım aracıdır.
- Ülkemizde yapı tescili alınmış binalarda 477.386 adet ve yapı kullanım izni olmayan binalardaki asansörlerle birlikte toplam yaklaşık 800 000 adet asansör bulunmaktadır.
- Büyük kentlerimizde inşa edilen binaların ortalama yükseklikleri sürekli artış gösterdiğinden bu sayıya her yıl 50 000 adetten fazla yeni asansör katılmaktadır.
- Dünyanın en büyük üçüncü büyük asansör pazarı Türkiye’dir. Asansör üretimi ve tüketiminde ülkemiz Çin ve Hindistan’dan sonra gelmektedir.
- Üretilen asansörleri insan, yük, sedye, panoramik ve servis asansörleri olarak sınıflandırmak mümkündür. İnsan asansörleri alış veriş merkezleri, otel ve konut gibi mekanlarda kullanılmaktadır.
- Kullanıldıkları yere göre bu asansörler 3-20 insan alacak kapasitede olur. Hızları da 0,40-2,50 metre/saniye arasında olur.
- Asansörlerin hızları arttıkça güvenlik sistemleri gereksinimleri artar. İnsan asansörlerinin kapıları yarı veya tam otomatik yapılır.
- Konutlarda eskiden sadece insan asansörü varken bina kat yüksekliği 60 sayısına kadar arttığından yüksek binalara yük asansörü de monte edilmektedir.
- Yük asansörleri taşınacak yüklerin taşıyıcı şahıslarla birlikte taşımak üzere kullanılan bir asansör çeşididir. Bu asansörler taşıyacakları yük kapasitesine göre dizayn edilirler.
- Binalarımızdaki eski asansörlerin güvenlik tertibatlarındaki yetersizlikler ve yüksek katlı binaların ve daha hızlı asansörlerin kullanımının artması güvenlik sorunlarını da beraberinde getirmiştir. Bu güvenlik sorunlarının aşılıp yolcuların ve asansör sektöründe çalışanlarının güvenliğinin sağlanması için düzenli bakım ve periyodik kontroller yasal olarak zorunlu hale getirilmiştir.
- Artan asansör sayısı ve bakım sıklığı zorunluluğu ile bakım işlemlerine gereken özenin gösterilmemesi asansör kaza sayılarında artışa sebep olmuştur.
- Bu kazalar asansörlerin montajı, bakım onarımı ve hizmet görmesi sırasında meydana gelmektedir.
- Örneğin 2013 yılında ülkemizde yaşanan asansör kazalarında ölen insan sayısı tüm Avrupa Birliği üye ülkelerinin toplamında yaşanan ölü sayısından daha fazla olmuştur.
Asansör montaj ve bakım işlerinde meydana gelen kazaların ana nedenleri;
- Yüksekte çalışma tedbirlerinin alınmaması,
- asansör kabininin aşağı ve yukarı yönde zaman zaman kontrolsüz hareketleri,
- kuyu iç yüzeyinde kesici ve delici kısımların bulunması,
- yetkisiz firmaların sertifikasız, vasıfsız işçi çalıştırması,
- işçilerin giydiği iş elbisesinin çalışma koşullarına uygun olmamasından dönen aksamlara takılması,
- dönen aksamların korumasının yetersiz olmasından kaynaklanan sıkışma ve ezilme,
- makine dairesine yetkisiz kişilerin girmesi ile oluşan kazalar,
- dönen kısımların üstünde bulunan yetersiz mesafeler olarak sıralanabilir.
Ölümle sonuçlanan hizmet kazaların temel nedenlerini halat kopması, kabin kapısı olmaması, problemli kat kapısı kilitleri ve kontrolsüz kabin hareketleri teşkil etmektedir.
- Avrupa Birliği üyeleri 31 Ağustos 2017 tarihinden itibaren asansörler için EN 81-20 ve EN 81-50 standartlarını kullanmaya başlamıştır. Yeni standartlar, asansörlerin, kullanıcı, bakım personeli, denetim/muayene personeli için daha güvenli olmasını amaçlamaktadır. Ülkemiz Avrupa Birliği üyesi olmak için kendini Avrupa standartlarına uydurmaya çalışmaktadır.
- Yeni standartlar doğru uygulandıkça ülkemiz asansörleri hepimiz için daha güvenli hale gelecektir. Ancak asansör sektörünün paydaşları, iş veya özel hayatının bir yerinde asansör ile temasta olan insanlar, kurumlar, firmalar yeni standartları kullanma ve uygulama konusunda yeteri kadar hazır değildir.
- Türkiye asansör sektöründe üç çeşit firma vardır. Bunlar; parça üreten fabrikalar, montaj veya taahhüt işi yapan firmalar ve bakım ve/veya tamir yapan firmalardır.
- Ancak ülkemizde montaj firmaları ve bakım firmalarının sahası iç içe geçmiş durumdadır. Bu da çalışma sahasında tecrübe gelişiminde sınırlamalara yol açmaktadır.
- Türkiye’de asansör firmalarının % 80'den fazlasının personel sayısı 2-10 kişi arasında değişmektedir. Bu da bir çok iş yerinde tam gün çalışan mühendis ve tekniker olmadığına işaret etmektedir.
- Çalışan işçilerin vasıfları da yüksek değildir. Sektörün her dalında ve her seviyede teknik yeterliliğe sahip eleman sıkıntısı çekilmektedir.
- Asansörlerde istenen kalite seviyesini sağlamak için montajın dikkatli bir şekilde yapılıp gerekli bakım ve onarım işlemleri aksatılmadan bunun yanında kaliteli parça kullanmak çok önemlidir.
- Bakım ve onarım çalışmaları sürecinde bir defter tutulmalıdır. Bu defterde ise asansöre dair bazı notlar bulunur. Bu defterin bina yetkilisi tarafından güvenli bir yerde muhafaza edilmesi gerekir. Bunların yapılması sadece kaliteyi sağlamak için değil güvenlik adına da önemlidir.
- Bu süreç içerisinde bunların dikkatli bir şekilde yapılması ve bunun yanında da profesyonel bir ekibin müdahalesi de gerekmektedir. Gerekli tecrübe ve bilginin olması bu süreçte çok önemlidir.